PULMOLOGIJA
Pulmolog se bavi prevencijom, dijagnostikom i liječenjem oboljenja pluća i organa za disanje.
Najučestalije pulmološke bolesti su:
- Oboljenja pluća izazvana infekcijom (akutni bronhitis, zapaljenje pluća i plućne maramice, tuberkuloza, bronhiektazije, gljivična oboljenja pluća)
- Bronhijalna astma
- Hronična opstruktivna bolest pluća (HOBP)
- Emfizem pluća
- Hronična respiratorna insuficijencija
- Embolija i infarkt pluća
- Tumor bronhija, pluća i plućne maramice
- Fibroza pluća, sarkoidoza
Pulmološki pregled traje oko 20 minuta, a po potrebi i duže. Pregled je bezbolan i nije potrebna posebna priprema.
Pulmološki pregled se sastoji od:
- Anamneze – razgovor sa pacijentom o tegobama, istoriji bolesti, prisutnim faktorima rizika za razvoj plućnih bolesti…
- Fizikalni pregled – inspekcija – posmatranje, palpacija – opipavanje, auskultacija – slušanje srca i pluća (koristeći stetoskop)
- Davanje savjeta i preporuka za dalje liječenje (ukoliko postoji potreba) i predlog za sprovođenje dalje dodatne dijagnostike (ultrazvuk pluća, spirometrija, bronhodilatatorni test, pleuralna punkcija)
- Prepisivanje terapije ukoliko je potrebna.
- Gušenje
- Sviranje u grudima
- Otežano disanje
- Nedostatak vazduha
- Kašalj (sa ili bez iskašljavanja)
- Hemptizije (krvav ispljuvak)
- Bol, pritisak ili stezanje u grudima tokom disanja
Poznati pulmološki pacijeti potrebno je da periodično obavljaju kontrolne preglede kod pulmologa.
Redovne pulmološke preglede treba da obavljaju svi pacijenti koji imaju hronični bronhitis, astmu, sarkoidozu pluća, operisali su tumor pluća.
Ultrazvukom pluća se sagledava plućni parenhim radi otkrivanja zapaljenskih promjena (Pneumonije) koje se na klasičnoj rendgengrafiji ne vide u početku bolesti. Posebno je korisna metoda u praćenju težih oblika zapaljenja pluća praćena pleuralnim izlivom (tečnost u plućnoj maramici). Moguće je pratiti druge komplikacije, kao što su paradoksalni pokreti dijafragme, pareze i paralize. U korelaciji sa kliničkom slikom, auskultatornim i laboratorijskim nalazom ultrazvučni pregled zauzima sve veću, čak i vodeću ulogu u dijagnostici i praćenju pneumonija.
Spirometrijski test pruža podatke koji pomažu pri dijagnostikovanju plućnih bolesti i omogućava praćenje zdravstvenog stanja pluća. Testom se mjeri maksimalna količina vazduha koju osoba može da udahne i izdahne, kao i koliko vazduha može da izdahne u prvoj sekundi testa. Test nije bolan i obično traje 10-15 minuta.
Kome treba raditi test?
- Aktuelnim ili bivšim pušačima
- Osobama koje dugo kašlju
- Osobama koje ostaju bez daha kada brzo hodaju
- Osobama koje već koriste lijekove za plućne bolesti
Kako se test izvodi?
- Prije početka testa pulmolog objasni svrhu testa i način na koji se on izvodi. Čist usnik sa antibakterijskim filterom se postavi na aparat i pacijent po uputu pulmologa izdiše u aparat .
- Na rezultate testa mogu da utiču određene aktivnosti: pušenje, konzumiranje kafe, obavljanje napornih vježbi i obilni obroci prije testa.
- Ukoliko pacijent koristi lijekove za popravljanje funkcije pluća, ljekar može da zatraži da se ne koriste određeni vremenski period prije testa.
Ukoliko se utvrdi poremećaj funkcije pluća spirometrijom, pulmolog može da zatraži da pacijent najpre udahne lijek koji olakšava disanje (bronhodilatator), a zatim se nakon 10–15 minuta ponovi spirometriju. Na ovaj način se utvđuje da li će upotreba lijeka za inhalaciju popraviti disanje, tj. funkciju pluća.
Način na koji pacijent reaguje na bronhodilator može ukazati na to da pacijent ima astmu (značajno poboljšanje nakon uzimanja bronhodilatora) ili HOBP (manje poboljšanje nakon uzimanja bronhodilatora).
Pleuralna punkcija je procedura kojom se evakuiše vazduh ili tečnost iz pleuralnog prostora. Igla se plasira kroz grudni koš u prostor izmedju dva lista pleure. Pleura se sastoji iz dvije membrane koje obavijaju pluća i naležu na unutrašnju stranu grudnog koša. U tom prostoru se normalno nalazi mala količina tečnosti koja omogućava da dva lista pleure nesmetano klize jedan preko drugog u toku pokreta pluća. Nakupljanje viška tečnosti u pleuralnom prostoru se naziva pleuralna efuzija. Tada je disanje otežano jer je ekspanzija plućnog krila umanjena usljed povišenog pritiska. Simptomi su bol u grudnom košu i nedostatak vazduha.
Kada je potrebno obaviti pleuralnu punkciju ?
Pleuralnom punkcijom se može utvrditi uzrok pleuralne efuzije. Ujedno je i terapijska procedura jer se disanje olakšava nakon evakuacije viška tečnosti iz pleuralnog prostora.
Pleuralnom punkcijom se mogu utvrditi sljedeća oboljenja:
- Kongestivna srčana slabost, najčešći uzrok pleuralne efuzije
- Virusne, gljivične i bakterijske infekcije
- Karcinom
- Sistemski lupus eritematozus ili ostala autoimuna oboljenja
- Pancreatitis
- Plućna embolija
- Empijem
- Insuficijencija jetre
- Tuberkuloza
- Pneumonija
- Neželjene reakcije na lijekove