Alchajmerova demencija (AD) je progresivna neurodegenerativna bolest, srednjeg ili poznog životnog doba koja dovodi do značajnog gubitka moždane mase. Dovodeći do postepenog, nepovratnog gubitka pamćenja, sposobnosti govora, svijesti o vremenu i prostoru i, na kraju, sposobnosti za staranje o sebi.

U AD karakteristična progresija neuropatologije, uglavnom neurofibrilarnih zapleta, opisana je na sljedeći način: oštećenja limbičkih i paralimbičkih struktura mozga, prefrontalno-parietalnih struktura i primarnih senzornih i motoričkih oblasti.  Klinički simptomi odražavaju ovaj obrazac progresije i bolest pokazuje različite stadijume.

Neuropsihološka procjena je ključna za AD i koristi se za dokumentovanje obrasca i stepena deficita u različitim domenima kognitivnih funkcija. Kao što je navedeno, ovi domeni imaju direktnu vezu sa specifičnim moždanim strukturama i stoga se mogu koristiti za mapiranje obrasca i distribucije bolesti.

Ekspresija neurodegenerativnih bolesti može se kategorisati u tri glavna simptomatska domena: neurološki, kognitivni i neuropsihijatrijski.

Neuropsihološki pregled se fokusira na kognitivni profil i neuropsihološku procjenu Alchajmerove demencije (AD). Topografija i napredovanje neuropatologije mozga određuje kognitivni izraz bolesti. Dakle, u skladu sa početnim zahvatanjem medijalnog temporalnog režnja, kognitivne promjene u AD počinju sa specifičnim poteškoćama u kodiranju i skladištenju novih informacija. Ovaj specifični deficit pamćenja može se optimalno otkriti pomoću testova pamćenja koji poboljšavaju mnemoničko pronalaženje pomoću tehnike specifičnosti kodiranja kao što je Test slobodnog i selektivnog podsjećanja (FCSRT).

Tokom bolesti, neuropatologija se širi na asocijacije korteksa, a mogu se otkriti i drugi neuropsihološki deficiti. Sveobuhvatna neuropsihološka procjena koja ispituje nekoliko kognitivnih domena može dati obrazac izmijenjenih i očuvanih funkcija koja je od pomoći za rano otkrivanje, diferencijalnu dijagnozu, pa čak i prognozu progresije u stadijumima predemencije. Upotreba prilagođenih i standardizovanih instrumenata je neophodna za pravilnu procjenu kognitivnih i funkcionalnih performansi u AD.

Najveći problem pri postavljanju dijagnoze Alchajmerove bolesti jeste kasno javljanje pacijenata stručnom osoblju. Početni stadijumi demencije, koji se odlikuju zaboravljanjem događaja koji su se nedavno desili i razgovora s osobama u posljednjih nekoliko sati, teškoćama u nalaženju riječi i pamćenju novih informacija, često bivaju zanemareni i smatraju se normalnim za starost. Starost se ne smije poistovijetiti sa demencijom jer je u pitanju bolest koja nije dio neurotipičnog procesa starenja.